Een hoog cholesterol verhoogt het risico op hart- en vaatziekten. Cholesterol is echter ook belangrijk en nuttig. Cholesterol is een essentiële voedingsstof voor je lichaam omdat het nodig is voor je lichaamscellen (en hersencellen!), galblaas en hormonen.
Het meeste cholesterol wordt door je lever gemaakt. Slechts een klein deel wordt uit je voeding opgenomen. Dit voedingscholesterol wordt via de darmen in het bloed opgenomen en naar de lever vervoerd. Cholesterol wordt via de bloedbaan naar de lichaamscellen getransporteerd, waar het dient als bouwmateriaal.
Risicofactor
Een hoog cholesterol verhoogt je risico op hartziekten. Andere risicofactoren zijn bijvoorbeeld roken, hoge bloeddruk, diabetes of obesitas. Erfelijkheid speelt ook een rol. Hoe meer risicofactoren je hebt, hoe groter je risico.
Cholesterolmetabolisme
Cholesterol wordt in het lichaam verpakt in lipoproteïnen. Deze "verpakking" is nodig om het cholesterol door het bloed naar de juiste plaats in het lichaam te transporteren. Er zijn drie hoofdtypen lipoproteïnen: LDL, HDL en VLDL. De verpakking bepaalt of het cholesterol "slecht" of "goed" is.
HDL
HDL vervoert overtollig cholesterol zo veel mogelijk terug naar de lever. Vervolgens wordt het HDL-cholesterol opnieuw gebruikt of verlaat het het lichaam via de ontlasting. HDL-cholesterol is een goede reiniger. Hoe meer HDL je hebt, hoe beter!
LDL
LDL wordt vaak 'slecht' cholesterol genoemd. Omdat overtollig en vooral geoxideerd (plakkerig) LDL-cholesterol zich ophoopt in de vaatwanden. Dit kan vernauwing van de bloedvaten veroorzaken en op de lange termijn leiden tot een hartaanval of beroerte. Lage LDL-waarden lijken gezond te zijn, maar belangrijker is het voorkomen van oxidatie van LDL door snelle suikers in je dieet te vermijden.
Triglyceriden
Triglyceriden zijn vetten in het bloed. Triglyceriden kunnen, net als LDL, zich ophopen in de vaatwand. Wanneer we meer calorieën in het lichaam hebben dan we gebruiken, worden de overtollige calorieën (suikers en koolhydraten) omgezet in triglyceriden.
VLDL
VLDL transporteert de triglyceriden (vetten) van de darm naar de lever.
Totaal cholesterol is slechts één component om uw risico op hartziekten te bepalen. Uw arts kijkt ook naar:
- LDL-waarden
- HDL-waarden
- Triglyceridengehalte
Een hoog HDL-cholesterol wordt als gunstig beschouwd. Een hoog LDL-cholesterol en hoge triglyceridenwaarden worden als ongunstig gezien. (HDL-cholesterol zorgt voor het transport van cholesterol van de vaatwand terug naar de lever. Hoe hoger het HDL-cholesterol, hoe beter de verwijdering van overtollig cholesterol naar de lever).
Cholesterolratio en risicoschatting
Hoog cholesterol is een risicofactor voor hart- en vaatziekten. De arts zal bepalen of u andere risicofactoren heeft om te beoordelen of uw risico op hartziekten verhoogd is en of medicatie nodig is.
Om een goede inschatting te maken van uw risico op hartziekten, bepaalt de arts de cholesterolratio. De cholesterolratio is totaal cholesterol gedeeld door HDL-waarden. Een hoog HDL-gehalte duidt op een lage cholesterolratio. De cholesterolratio is een betere voorspeller van hart- en vaatziekten dan de totale cholesterolwaarde. Vrouwen hebben gemiddeld een hoger HDL-cholesterol dan mannen.
Bespreek de cholesteroltestresultaten en uw familiegeschiedenis met uw arts. Bij vermoedelijk erfelijk hoog cholesterol zal uw arts u doorverwijzen naar een specialist. Dit staat beschreven in de richtlijnen van Huisartsen (NHG).
Over het algemeen wordt de classificatie in onderstaande tabel aangehouden met de resultaten van het totaal cholesterol.
Streefwaarden totaal cholesterol (TC)
| Uw totale cholesterol (TC) is: | Uw ccholesterol is: |
| onder < 5 mmol/l
5,0-6,4 mmol/l 6,5 – 7,9 mmol/l boven > 8,0 mmol/l |
normaal
licht verhoogd verhoogd sterk verhoogd |
|
Cholesterolverhouding
(Totaal cholesterol / HDL cholesterol) |
< 4 is gezond |
| HDL | > 1,0 = OK (>1,5 is gezond) |
| LDL | < 4,5 = OK (<3 is gezond) |
| Triglyceriden | < 2,2 = OK (<1,7 is gezond) |
Advies bij verhoogde cholesterolwaarden:
Het meest voor de hand liggend is Dr. Verburg in zijn recente boek De voedselzandloper (2012, Bert Bakker)
Zijn conclusie is kort: Cholesterol is belangrijk voor het lichaam, het lichaam produceert het en heeft het nodig!
Dr. Verburg geeft een duidelijk voorbeeld van deze opmerkelijke mening: Hij vergelijkt Japanners met Israëli's, de Japanners lijken zowel een hoog cholesterol als een lage incidentie van hartziekten te hebben! Hij noemt de Israëli's ondanks hun lage cholesterol opvallend vaak getroffen door veelvoorkomende cardiovasculaire aandoeningen.
Een verrassende conclusie dat de cholesterolwereld en de strijd ertegen aardig op zijn kop staan, of op zijn minst serieus genuanceerd zijn.
Praktische tips:
- Om hechting te voorkomen; vermijd geraffineerde suikers en fructose in je dieet (zie glycemische index)
- Voorkom oxidatie van LDL; eet veel flavonoïden uit verse groenten en fruit. De meest effectieve zijn de polyfenolen in rood fruit, met name bepaalde druiven (lees meer over Polyfenolen)
- Koken, bakken en frituren met olijfolie (of kokosolie), bekend om ontstekingen te verminderen en het cholesterolgehalte te verlagen wanneer dit te hoog is. (Dus niet met boter, zonnebloemolie, enz.)
